Elementor #35974

Radlin 100 lat temu…

Kiedy ponad sto lat temu Niemcy poniosły druzgocącą klęskę w I wojnie światowej a na mapie Europy ponownie pojawiła się Polska, wśród miejscowej ludności Radlina ożywiły się nadzieje na przyłączenie tych śląskich ziem do nowej Polski. Jeszcze w 1918 roku w Radlinie pojawia się hasło „Polskiej Republiki Radlińskiej”, jako postulat i koncepcja lokalnej „rady robotniczej” zwołanej przy kopalni. Wywołuje to ostre reakcje władz niemieckich, zarówno lokalnych, jak i dalej, we Wrocławiu a nawet Berlinie.

Kwestię ostatecznej przynależności państwowej Górnego Śląska miała zostać jednak rozstrzygnięta w plebiscycie. Został on wyznaczony na 20 marca 1921 roku. Plebiscyt poprzedziły jednak dwa kolejne powstania śląskie: pierwsze w 1919 roku i drugie w sierpniu 1920 roku. W obydwu, a także i w trzecim, które wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku, brali udział mieszkańcy dzisiejszego Radlina – Obszar, Kopalni „Emma”, Głożyn i Biertułtów, ponosząc w nich ofiary. Na terenie kopalni “Emma” powstańcy skonstruowali powstańczy pociąg pancerny o nazwie “Pieron”, który odnaleźć można na wielu fotografiach z czasów walk powstańczych.

W okresie wzmożonej akcji komisariatu plebiscytowego, rozwinęła się u nas bogata działalność ruchu polskiego w różnorodnych formach organizacyjnych. Na terenie Radlina działały na Obszarach od grudnia 1919 roku Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, a od 1920 roku Towarzystwo Polek. Także w Biertułtowach w marcu 1920 roku zawiązało się towarzystwo „Sokół”. Wkrótce powstaje także jawnie pro-polskie Towarzysko Piłki Nożnej „Orzeł-Ema”, które daje początki piłkarskim tradycjom Radlina. Powstają stowarzyszenia śpiewacze oraz – silnie związane z powstańcami i osobą Wojciecha Korfantego zrzeszenia katolickie. Jednemu z nich – Towarzystwu Św. Józefa – przewodzi Leopold Zarzecki, wybitny radlinianin, działacz narodowy i chadecki, bliski współpracownik samego Korfantego.

W głosowaniu dnia 20 marca 1921 roku na terenach dzisiejszego Radlina zdecydowanie wygrała strona polska. Na ogólną liczbę uprawnionych 1619 osób w Biertułtowach wzięły udział w głosowaniu 1594 osoby. Za Polską oddało głos 1043 osób, za Niemcami 548 (3 głosy były nieważne). Natomiast na Obszarach, kopalni „Emma” i Głożynach na 3490 głosujących za przyłączeniem do Polski głosowało 2638, a za przyłączeniem do Niemiec 842 (10 głosów było nieważnych). O przyszłości Górnego Śląska zadecydowała Liga Narodów zlecając ostatecznie rozstrzygnięcie sprawy Radzie Ambasadorów, która 20 października 1921 roku podjęła decyzję dotyczącą jego podziału. Ziemia rybnicko-wodzisławska a więc także Radlin, znalazła się w granicach Rzeczypospolitej. W lipcu 1922 roku mieszkańcy miejscowości Obszary, terenów przy kopalni „Emma” oraz Biertułtów i Głożyn zostają obywatelami polskimi a ziemie te – po prawie sześciuset latach – zostają włączone do odrodzonego państwa polskiego.